Jakie urlopy przysługują pracownikowi?

Urlop wypoczynkowy

Jakie urlopy przysługują pracownikowi? Pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo. Co do zasady urlop powinien być udzielony w sposób ciągły, chyba że pracownik wnioskuje o jego podział. Istnieją jednak pewne wyjątki, np. młodociani pracownicy, którzy muszą wykorzystać co najmniej 14 kolejnych dni urlopu. Plan urlopów ustala pracodawca, biorąc pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy.

Zasadniczo urlop wypoczynkowy jest przeznaczony na odpoczynek i nie można go „wymienić” na pieniądze. Jednak w sytuacji, gdy stosunek pracy ustaje (np. z powodu rozwiązania umowy o pracę), pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny za wszystkie niewykorzystane dni urlopu.

Jeżeli pracownik zachoruje w trakcie urlopu, przedkłada pracodawcy zwolnienie lekarskie, a niewykorzystana część urlopu przysługuje mu w innym terminie. Ważne jest, aby pracownik powiadomił pracodawcę o chorobie.

W wyjątkowych sytuacjach pracodawca może odwołać pracownika z urlopu. W takim przypadku pracownikowi przysługuje zwrot kosztów poniesionych w bezpośrednim związku z odwołaniem z urlopu, np. kosztów niewykorzystanych biletów lotniczych.

Urlop na żądanie

Pracownik może wykorzystać maksymalnie 4 dni urlopu na żądanie w ciągu roku kalendarzowego. Urlop na żądanie należy zgłosić pracodawcy najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu. Można to zrobić telefonicznie, mailowo lub osobiście – ważne, aby informacja dotarła do pracodawcy. Pracodawca co do zasady nie może odmówić udzielenia urlopu na żądanie. Jednak w sytuacjach wyjątkowych, gdy nieobecność pracownika mogłaby poważnie zakłócić tok pracy (np. w przypadku nagłej awarii), pracodawca może odmówić.

Urlopy rodzicielskie

Urlop macierzyński: Jego wymiar zależy od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie i wynosi od 20 tygodni (przy jednym dziecku) do 37 tygodni (przy pięciorgu i więcej dzieciach). Część urlopu macierzyńskiego może być wykorzystana przez ojca dziecka.

Urlop rodzicielski: Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego rodzice mogą skorzystać z urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 32 tygodni (przy jednym dziecku) lub do 34 tygodni (przy większej liczbie dzieci). Urlop rodzicielski można wykorzystać w częściach, łączyć z pracą w niepełnym wymiarze godzin i przenosić na późniejszy okres (do ukończenia przez dziecko 6. roku życia).

Urlop ojcowski: Ojciec dziecka ma prawo do 2 tygodni urlopu ojcowskiego, który musi wykorzystać do ukończenia przez dziecko 2. roku życia. Można go wykorzystać jednorazowo lub w dwóch częściach.

Zasiłki: W trakcie urlopów macierzyńskiego, rodzicielskiego i ojcowskiego rodzicom przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku lub 80% w przypadku, gdy zdecydują się wydłużyć urlop rodzicielski.

Inne urlopy

Urlop bezpłatny: Udzielany jest na wniosek pracownika. Pracodawca nie ma obowiązku udzielenia takiego urlopu, decyzja zależy od jego zgody. W trakcie urlopu bezpłatnego pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia.

Urlop szkoleniowy: Przysługuje pracownikom podnoszącym kwalifikacje zawodowe związane z wykonywaną pracą. Wymiar urlopu zależy od rodzaju kształcenia. Pracownikowi przysługuje zwolnienie z całości lub części dnia pracy na czas trwania zajęć oraz dodatkowe dni urlopu na przygotowanie się do egzaminów.

Urlop dla dawców krwi: Krwiodawcy przysługuje zwolnienie od pracy w dniu, w którym oddają krew, i na czas dojazdu do punktu krwiodawstwa. Dodatkowo, za każdy dzień oddanej krwi przysługuje dzień wolny od pracy, który można wykorzystać w ciągu roku.

Nowelizacja Kodeksu pracy

Od 26 kwietnia 2023 roku obowiązują nowe przepisy dotyczące urlopów, wprowadzone nowelizacją Kodeksu pracy. Najważniejsze zmiany to:

Nowy rodzaj urlopu, którym jest urlop opiekuńczy w wymiarze 5 dni w roku kalendarzowym, który można wykorzystać w celu opieki nad członkiem rodziny lub osobą zamieszkującą w tym samym gospodarstwie domowym.

Możliwość wydłużenia urlopu rodzicielskiego o 9 tygodni, ale z zasiłkiem w wysokości 70% podstawy wymiaru.

Wprowadzenie możliwości przerw w urlopie rodzicielskim i powrotu do pracy na część etatu.

Planując swój wypoczynek, pamiętajmy, że urlop to nie tylko prawo, ale i obowiązek. Czas poświęcony na regenerację sił, zadbanie o zdrowie fizyczne i psychiczne, pozwala nam wrócić do pracy z nową energią i zapałem. Wykorzystujmy więc mądrze przysługujące nam urlopy, ciesząc się chwilą odpoczynku i ładując baterie na kolejne wyzwania!